NEE zeggen tegen een ander is JA zeggen tegen jezelf
In de vorige sectie hebben we geoefend om wat meer ruimte in te nemen, om wat meer naar buiten te treden. Nu gaan we aan de slag met een specieke vorm van grenzen stellen, namelijk nee-zeggen.
We zeggen vaak ja omdat we bang zijn voor de reactie van de ander. Dat we niet aardig gevonden worden. Of omdat we bang zijn buiten de groep te vallen. Zo gaan we naar feestjes waar we geen zin in hebben, beloven we anderen te helpen terwijl we eigenlijk moe zijn, etcetera. Daardoor doen we onszelf tekort wat onherroepelijk ten koste gaat van onze relaties. Hier volgt een oefening om je nee-spier te trainen
De truc zit hem ook nu weer in klein beginnen. Als je gelijk twintig kilometer gaat rennen, blesseer je jezelf. Begin dus bescheiden en ga met kleine stapjes vooruit.
Probeer de komende week minimaal drie keer nee te zeggen in kleine, dagelijkse situaties.
Voorbeeld: taart
Iemand is jarig en trakeert op taart. Je krijgt een stuk toegeschoven, maar je wilt minderen. Zeg dan: “Nee, dank je. Ik sla even over.” Spreek deze woorden vriendelijk maar krachtig uit. En voel wat dat met je doet. Voel je je schuldig? Heb je het gevoel dat ze je nu niet aardig vinden? Of dat je er niet meer bij hoort? Geen enkel probleem. Dit zijn doodnormale, menselijke gevoelens. Blijf even bij dat ongemakkelijke gevoel en realiseer je dan dat je geen nee zegt tegen die ander als persoon, maar dat je nee zegt tegen een verzoek. Dat is heel iets anders. En realiseer je ook dat als je nee zegt tegen iets waar je geen zin in hebt, je ja zegt tegen jezelf!
Soms is de kous daarmee niet af, want sommige mensen gaan aandringen. ‘Hè, doe nou niet zo ongezellig, neem nou een stukje, het is van die fantástische bakker.’ Zeg dan iets als: “Het ziet er inderdaad superlekker uit, maar ik moet sterk zijn.”Door een compliment te combineren met een knipoog verzacht je de teleurstelling voor de ander. Het helpt als je daarbij je lichaam gebruikt. Recht je schouders en druk je borst iets naar voren en voel hoe de woorden overtuigender naar buiten komen. Letterlijk ruimte innemen laat je ook figuurlijk ruimte innemen. Mocht je denken dat jij die ander onheus bejegent, realiseer je dan dat die ander jou niet serieus neemt door aan te dringen.
De volgende gouwe ouwe zinnen kun je altijd en overal gebruiken. Lees ze eens hardop voor om te wennen en varieer eventueel qua stemgeluid. Spreek ze luid uit of juist wat zachter. Speel er mee. Hoe meer je ermee oefent, hoe natuurlijker het je af zal gaan.
Beproefde nee-zinnen
- Nee, dank je
- Het spijt me, maar het gaat me niet lukken.
- Ik moet helaas afzeggen, want ik heb even wat tijd voor mezelf nodig
Door de ander te erkennen wordt het nog makkelijker om nee te zeggen:
- Lief dat je aan me denkt, maar ik laat dit even aan me voorbij gaan.
- Ontzettend leuk idee, maar ik ga het helaas niet redden
- Had er graag bij willen zijn, maar ik ben helaas verhinderd
Als je nog niet weet of het ‘nee’ wordt:
- Dank voor je uitnodiging. Ik laat het je morgen weten, okay?
Misschien valt je op dat geen van deze zinnen een ‘botte nee’ bevat, maar dat ze altijd de ander erkennen. Door die ander te bedanken, te becomplimenteren of je te verontschuldigen. Dit haalt het harde randje af van je ‘nee’. Zo zeg je dus nee én houd je de verbinding in stand met de ander.
Nogmaals: Nee zeggen is ja zeggen tegen jezelf.
Er is overigens nooit een reden om je schuldig te voelen als je nee zegt. Nee zeggen betekent niet dat je egoïstisch bent, maar dat je voor jezelf zorgt. En dat je die ander serieus neemt. Zodat je een oprechte relatie behoudt met die ander.
Grenzen stellen gaat over de moed om van onszelf te houden, ook als we het risico lopen anderen teleur te stellen – Brené Brown
Mocht je je zorgen maken over wat anderen van jou vinden, dan is hier een nieuwsflits: mensen zijn vooral met zichzelf bezig en amper met jou. En dat is geweldig nieuws. Want dit betekent dat je je meestal veel te druk maakt over wat anderen van jou vinden. En áls ze al met jou bezig zijn, dan is dat meestal maar heel even voor ze zich weer druk maken over totaal andere zaken.
Houd deze week een NEE-dagboek bij waarin je je nee’s beschrijft en wat je daarbij voelt.
Bespreek dit dagboek in de volgende sessie met je behandelaar.
Misvattingen over grenzen stellen
- Grenzen aangeven is egoïstisch. Fout. Grenzen aangeven versterkt juist de verbinding met anderen. Anderen weten beter wat ze aan jou hebben. Daarbij hou je meer energie over om in je relaties te investeren.
- Assertiviteit betaalt zichzelf onmiddellijk uit. Was het maar zo makkelijk. Grenzen aangeven en opkomen voor je behoeften verhoogt je levensgeluk, maar gaat niet altijd zonder slag of stoot. Zeker in het begin kan het soms wrijving geven omdat je een bepaald verwachtingspatroon doorbreekt.
- Grenzen stellen is een teken van zwakte. Integendeel. Het vereist juist kracht en zelfbewustzijn om je eigen grenzen te herkennen en je behoeften te communiceren.
- Grenzen stellen betekent altijd ‘nee’ zeggen. Grenzen gaan niet alleen over afwijzing; ze gaan over het aangeven wat voor jou acceptabel is. Dit kan ook betekenen dat je ‘ja’ zegt, maar wel op jouw voorwaarden.
- Als je echt van elkaar houdt, hoef je geen grenzen te stellen. Het is een misverstand dat echte liefde onvoorwaardelijk en grenzenloos is. Gezonde relaties vereisen duidelijke grenzen om wederzijds respect en begrip te bevorderen.
Nota bene: Grenzen aangeven is een proces en niet iets wat je van de ene op het andere moment in de vingers hebt. Gun je jezelf de tijd om het te leren. Soms zul je zelf het gevoel hebben dat je amper vooruitgaat. Dit hoort er allemaal bij. Wees mild voor jezelf.